Strategie postępowania – metaprogramy
Marek Rożalski
trener, coach, konsultant biznesowy
rozalski.pl
Definicje
Metaprogramy to nawykowe i systematycznie stosowane „filtry“, według których organizujemy nasze doświadczenia. Ponieważ nie jesteśmy w stanie ogarnąć wszystkich napływających z otoczenia informacji, stosujemy uproszczenia i wzorce, które pomagają nam zaakceptować wiedzę i ukierunkować nasze działania i potrzeby. Można przyjąć, że są filtrami usuwającymi niepotrzebne dla nas informacje i pomagające orientować się w otaczającym świecie.
Te nawyki właśnie nazywane są metaprogramami, bo stanowią podstawę – programy dla zachowań. Są kompilacją przekonań i umiejętności, a więc wpływają na wspomniane zachowania z wyższych poziomów logicznych. Metaprogramy oszczędzają energię przy decydowaniu. Łatwiej postępować automatycznie i nie tracić czasu. Prostsze więc staje się zaakceptowanie np. ciągłego sprzeciwu osoby „na od”. Łatwiej przyjąć jej ciągłą krytykę jako chęć naprawiania świata, niż „trwanie w oporze”.
Wielu z nas przyjmuje automatyzmy naszego postępowania jako dziwne. Często jako „złą wolę”. Tak jednak nie jest. To naturalny sposób naszego życia.
Czy metaprogramy zawsze determinują nasze postępowanie?
Zmiana
Możemy na nie wpływać, jak na każde nasze przyzwyczajenie.
- Możemy to zrobić logiką i świadomym, założonym wcześniej działaniem. Możemy przewidywać co opłaci się nam, a jakie nasze postępowanie przyniesie szkodę lub trudności.
- Możemy zmieniając kontekst wydarzenia, łatwiej uruchomić potrzebne nam wzorce. Wydaje się, że NLP-owe myślenie o „kotwiczeniu” (warunkowaniu) ma tu pełne zastosowanie. Wielokrotnie można zaobserwować zmianę wzorców zachowań przy przekraczaniu korporacyjnych progów zatrudnionych tam ludzi. Bywa, że władczy dyrektor po powrocie do domu staje się „łagodnym barankiem”.
- Zmiana może być generowana jeszcze inaczej. Zauważyć ją można przy przekroczeniu pewnego progu emocjonalnego. Próg ten dla każdej osoby jest inny i zależy od tzw. indywidualnej odporności na stres. Szczególnie łatwo zauważyć można tę zmianę u osób zakochanych lub przestraszonych. Następuje wtedy diametralna zmiana. Metaprogram „od” z tą samą intensywnością działa „do”. Autorytet wewnętrzny zmienia się na zewnętrzny, Proaktywność przechodzi na reaktywność w decydowaniu. Nawet tzw. Główny System Reprezentacji zaczyna działać w oparciu o inną modalność. Interesujące, że gdy emocje opadają, norma metaprogramowa powraca. Łatwiej zrozumieć wtedy utyskiwania mniej kochanego męża: „Kiedyś byłaś inna”.
Rozmowy
Metaprogramy użyteczne są do zrozumienia wzorców zachowania. Jednym ze sposobów ich określenia jest analiza używanych słów. Dobry rozmówca kształtuje swój język tak, aby pasował do modelu świata drugiej osoby. Używa języka, który zgadza się z jej metaprogramem, zmienia uprzednio formę informacji i upewnia się, że zrozumienie będzie łatwiejsze. To pozostawia więcej energii na podjęcie decyzji, aktywność i chęć działania.
Spytałem Jaapa (Hollandera, przyp. redakcji) w czasie naszego treningu biegłości w Mindsonarze: Co jest powodem, że chcesz ze mną porozmawiać? W odpowiedzi usłyszałem: „Jesteśmy tak podobni, że możemy coś wspólnie osiągnąć”. Odpowiedziałem niewiele myśląc: „O nie, to porażająca nieprawda!”.
Przezabawne komunikaty z obydwu stron. Jeden z nas ukierunkowany na cel, podobieństwa, powagę, drugi zaś na sprzeciw, szukanie różnic, poszukujący problemu i gotowy do prowokacyjnych żartów. Proaktywność z jednej strony i oczekiwanie instrukcji z drugiej, widoczne są jak na dłoni. Przetrwanie i poszukiwanie zmian też można określić u obu postaci. Słuchowiec vs. kinestetyk – prawda, że ciekawe? Uśmiechnęliśmy się ze ze zrozumieniem.
Metaprogram tłumaczy styl jazdy samochodem na zatłoczonej ulicy, sposób ubierania się, decyzję posiadania tego konkretnego psa, umeblowanie mieszkania, wybór ukochanej pracy, sportu, zakupu ubezpieczenia i wiele innych.
Wiele wskazuje na grupowanie się metaprogramów w „molekuły“ nazywanymi też „metaprofilami“. Proaktywność najczęściej występuje w zestawie: do, ogół, przyszłość, autorytet wewnętrzny, opcje, wizualność, podczas gdy reaktywność najczęściej odnosi się do: od, ogół, autorytet zewnętrzny, procedury, słuchowy system reprezentacji. Podobnie można prześledzić każdy z metaprogramów. Natura ludzka jest jednak skomplikowana. Nie poddaje się tak łatwo przyporządkowaniom statystycznym. Potrzebna więc jest ciągła ciekawość w ustalaniu reguł i zależności. Umiejętności rozmowy, coachingu, prowokacji, żartu, odpowiedzialności przydatne są jako rozwój biegłości w MindSonarze.
Do czego?
Znajomość metaprogramów pozwala m. in. na:
- Rozwój osobisty i zwiększenie własnej elastyczności.
- Określenie indywidualnego profilu stosowanego języka i podejmowanych zachowań każdej napotkanej osoby.
- Poprawę komunikacji z ludźmi, zwłaszcza funkcjonującymi z odmiennymi metaprogramami od naszego.
- Rozszerzenie poznania sposobów działania ludzi, a więc rozumienia ich motywacji i sposobów podejmowania decyzji.
- Zwiększenie łatwości uczenia się.
- Zwiększenie skutecznego wpływu na siebie i innych ludzi.
- Poprawę zarządzania zespołem.
- Zwiększenie sprzedaży.
- Akceptację świata i ludzi takimi jakimi są.
- Większą skuteczność w poznawaniu atrakcyjnych kobiet.
- Większą skuteczność w poszukiwaniu właściwego kandydata na męża.
- Zwiększenie skuteczności w przekonywaniu dzieci do odrabiania lekcji i wynoszenia śmieci.
Marek Rożalski, trener, coach, konsultant biznesowy
Warszawa 13 marca 2015
